Enthousiaste ontvangst HBO-module mechatronica

“Het brengt je op een hoger plan, je krijgt echt die helikopterview”

In de industrie van vandaag en morgen, de ‘smart industry’, worden complexe (productie)processen geautomatiseerd en online bestuurd. Dat vergt kennis van mechatronica, de combinatie van mechanica (werktuigbouwkunde), elektrotechniek en informatica (besturingstechniek). Veel medewerkers op de werkvloer, zoals operators en monteurs, hebben hiervoor opleidingen gevolgd op MBO-niveau, maar zij kunnen zich nog verbreden en doorgroeien naar een hoger niveau. De snelste route is via de HBO-module Mechatronica, die STODT Toekomsttechniek vorig jaar heeft ontwikkeld in samenspraak met bedrijven en het Centrum voor Innovatief Vakmanschap TechWise Twente. Deze module koppelt theorie en praktijk en is in één jaar in deeltijd te volgen. Vorig jaar september ging de eerste groep van start met veertien deelnemers, van bedrijven als Bauhuis (Goor), Braakhuis (Borne), Nedap (Groenlo), Philips Lighting (Winterswijk), Trumpf Nederland (Hengelo, Ov), Voortman (Rijssen), Mini valve (Oldenzaal), Apollo Vredestein (Enschede) en Reginox (Rijssen).

Inhoud
De module omvat drie blokken, waarvan het eerste gewijd is aan het analyseren van complexe storingen en problemen in producten en processen. De deelnemers krijgen een methode aangereikt, Root Cause Analysis, die meer oplossingen, meer innovatiemogelijkheden, gedegen rapportages en meer verantwoorde beslissingen oplevert. De projectmatige aanpak die dit vereist, wordt ook behandeld. Communicatie is eveneens cruciaal voor het succes van de probleemanalyse. Die communicatie, met collega’s uit verschillende disciplines, leveranciers en eindgebruikers, komt aan bod in het tweede blok: interdisciplinair samenwerken en communicatie in de keten. In het derde en laatste blok staan praktijkcasussen op de agenda, aangedragen door de deelnemers vanuit hun eigen praktijk. Denk aan mechatronische problemen en verdieping op technische onderwerpen als regeltechniek, onderhoud en veiligheid. Waar nodig voegt STODT de HBO-theorie toe. De deelnemers schrijven een plan van aanpak en bespreken dat onderling en met de docenten. Aan het eind presenteren ze dit voor de groep aangevuld met hun leidinggevenden.

Helikopterview
Techniek is uiteraard belangrijk in de smart industry en komt daarom in de module aan bod in de vorm van automatisering en robotisering van productieprocessen en het organiseren van ‘flow’ in die productie. De sleutelfactor is echter de mens, verklaart Johaniek Bus, bedrijfsadviseur bij STODT. De module mikt op ontwerpers, engineers, projectleiders en de betere monteurs, die naar een HBO werk- en denkniveau kunnen toegroeien. “Van medewerkers wordt verwacht dat zij zich niet alleen op hun eigen taak richten, maar ook op het behalen van de bedrijfsdoelen. Dat lukt het beste als je vol vertrouwen kunt samenwerken. We leren medewerkers om uit te zoomen van hun eigen werk en beter het complete bedrijfsproces te overzien, we helpen hen bij het ontwikkelen van een helikopterview.
Dat is het toverwoord in deze module. Om dat te bereiken, steken we veel energie in de begeleiding van de deelnemers en tussentijdse evaluatiegesprekken, ook met hun werkgevers.”

Waardering
Twee van de drie blokken heeft de eerste groep inmiddels afgesloten en alle betrokkenen zijn enthousiast, kan Bus melden. “Een belangrijk aspect is ook het onderlinge contact tussen de deelnemers.” Gaandeweg de module is de groep daarin gegroeid, heeft docent Alfred Schut met eigen ogen kunnen waarnemen. Hij droeg bij aan blok 1 en kwam terug voor blok 3. “Er is in de tussentijd echt iets gebeurd met deze groep. Daar waar ze eerst bij de een of de ander wat terughoudend waren, is dat in z’n geheel verdwenen. Echt iedereen hoort er nu bij en wordt geaccepteerd. Het is een heel hechte groep nu.”
Loek Winkeler, onderhoudsmonteur bij Apollo Vredestein in Enschede, kan dat bevestigen. “Het mooie van deze module is dat je ook met monteurs van andere bedrijven om tafel zit en kunt sparren over hoe iedereen het op zijn eigen manier aanpakt. We willen ook bij elkaar in de fabriek gaan kijken.” Weer een andere deelnemer is vooral te spreken over de praktische insteek van de module. “Ik wilde me zelf verder ontwikkelen en heb hier bijvoorbeeld geleerd hoe we een Root Cause Analysis kunnen aanpakken, of hoe we een plan van aanpak kunnen opstellen voor het verbeteren van de OEE (Overall Equipment Effectiveness). We gaan nu eerst praten en dan pas aan de slag.”
Ook Elmar Kuenenger, mede verantwoordelijk voor de productie-automatiseringen bij Nedap in Groenlo, noemt het onderwerp storingsanalyse. “Door wat we geleerd hebben, kijk ik nu anders naar processen en kan ik makkelijker storingen vinden. Mijn collega’s kan ik daarin meenemen, zodat we samen efficiënt naar een storing gaan zoeken. Het is geen trial & error meer.” Louis Eertman, manager spare parts bij Enrichment Technology Nederland in Almelo, heeft veel opgestoken over communicatie: “Hoe ga je bij een storing om met de betreffende operator? Hoe controleer je of je boodschap is overgekomen.” “De module heeft z’n belofte waargemaakt,” vindt Bert de Groot werkzaam bij Reginox in Rijssen als Hoofd Technische Dienst: “Het brengt je op een hoger plan, je krijgt echt die helikopterview.”

Vervolg
De module is een schot in de roos, concludeert Johaniek Bus. “Twee jaar geleden deden we onderzoek bij bedrijven om te bepalen wat er in de module zou moeten komen. Het blijkt, aan de hand van de evaluaties op 2/3 van de HBO module, zeer goed uit te pakken. Ik zie het als een compliment aan de bedrijven, voor hun meedenken, en het samen tot stand brengen van deze HBO module. Alle deelnemers hebben stappen gezet en de durf gehad om te veranderen. Het mooie is dat we die ervaringsresultaten misschien ook kunnen vastleggen in de vorm van een HBO EVC-certificaat, het Erkennen van Verworven Competenties. We hebben een partij gevonden die dat zo kan formaliseren.”
In september start de volgende groep, maximaal veertien deelnemers, met de HBO-module Mechatronica. Er is al veel belangstelling voor, maar er zijn nog plaatsen vrij. Elke maand is er een voorlichtingsbijeenkomst; de eerstvolgende is op dinsdag 28 juni om 17.00 uur, bij STODT in Hengelo.

Ook HBO Verspaning
De behoefte aan cursussen op HBO-niveau is breder dan alleen Mechatronica, hoort STODT in de markt. Reden om ook een HBO-module Verspaning op te zetten, meldt Bus. “Dit voorjaar gaan we eerst weer luisteren naar bedrijven en dan willen we, in september of tenminste in het najaar starten. In de verspaning wordt naast het vakmanschap van de operators, de organisatie om de machine heen, de flow van productie door het bedrijf, steeds belangrijker. Daarom willen bedrijven hun bestaande vakmensen op HBO-niveau brengen, om abstracter te kunnen denken en breder te kunnen kijken. Ze moeten ook verstand krijgen van kosten(beheersing), automatisering en productieorganisatie. Alles moet slimmer, ook in productie, en dat bereik je door mensen te ontwikkelen. De operator weet als geen ander waar nog efficiencywinst valt te halen, maar moet zich nog meer bewust worden van zijn eigen rol en ervaring. De werkvloer moet de middelen in handen krijgen om over dit soort onderwerpen met kantoor te kunnen sparren.”

SMART Organized
STODT heeft SMART Organized benaderd voor de ontwikkeling en uitvoering van de tweede module binnen deze opleiding. Neem voor meer informatie contact met ons op via info@smartorganized.nl of telefonisch via 06-48491116.