Herken je dat? Je bent een beetje stil op een feestje of op je werk, en iemand vraagt of je het wel naar je zin hebt, omdat je zo stil bent? Vaak worden introverte mensen gezien als stil of naar binnen gekeerd of onbenaderbaar, en extraverten worden gezien als luidruchtig, luid en duidelijk aanwezig. Maar is dit wel écht zo?
Bewustzijn
Carl Gustav Jung heeft de begrippen introvert en extravert in de psychologie geïntroduceerd. Introvert en extravert zijn in de visie van Jung 
bewustzijnsinstellingen. Deze bewustzijnsinstellingen zeggen iets over hoe jij de wereld indeelt en ervaart. Iemand met een introverte bewustzijnsinstelling ervaart de wereld door het filter van zijn innerlijke beleving en stemt zijn handelen hier op af. Voor iemand met een
extraverte bewustzijnsinstelling is de buitenwereld de maatstaf voor wat hij ervaart, besluit en doet.
De instelling van het bewustzijn is niet hetzelfde als handelen. Handelingen kunnen uit talloze psychische factoren voortvloeien, en daarom is het ook zo lastig om meteen te herkennen of je met een extravert of een introvert te maken hebt. We mogen daarbij ook niet vergeten dat sommige mensen er tussenin zitten, en veel mensen op het ene levensgebied introverter, en op het andere extraverter zijn.
Feestelijk?
Misschien herken je als introverte wel het gedrag van een introvert kind dat jarig is.
‘Normaal gesproken’ zou je denken dat een kind écht jarig is, dat hij vol enthousiasme naar de grote dag toeleeft. Voor een introvert kind echter zal de spanning voor de komende verjaardag ook samenhangen met het feest dat komen gaat. Het kind is dan geruime tijd het middelpunt van alle aandacht en het wordt geacht zich op een bepaalde manier te gedragen. Het kind kan hierdoor een innerlijke strijd ervaren en dus enorm uitgeput raken hierdoor. Halverwege de verjaardag is dit kind niet meer te genieten en wil het zich het liefst terugtrekken. Maar dat is dan weer niet beleefd. En dan hebben we altijd nog de overbekende ‘tante Mies’ die alles in de strijd gooit om het zo gezellig mogelijk te laten verlopen. Ieder moet meedoen en vooral vrolijk overal bij kijken, anders is het niet netjes. Ze brengt het kind tot het uiterste, waardoor deze zich nog meer wil terugtrekken, onbehoorlijk gedrag gaat vertonen en bot en afwerend wordt. Introverte mensen / kinderen zijn immers niet gericht op de buitenwereld maar op wat er als gevolg van die buitenwereld in zijn eigen innerlijk gebeurt. De beste feestjes voor introverte kinderen zullen de feestjes zijn waarbij het kind eigen keuzes kan maken en waarbij het prima is dat het kind iets voor zichzelf gaat doen en zich even terugtrekt.
Ditzelfde gebeurt als het ware bij introverte volwassenen op een feestje. Ze hebben het gevoel dat alles op ze afkomt en het wordt ze snel teveel. Ze kunnen zich vaak pas weer op hun gemak voelen als ze even uit de situatie gaan en zich terugtrekken. Maar aan de andere kant, als het onderwerp van gesprek of hetgeen gaande is, hem boeit en aanspreekt, dan kan het zomaar zijn dat hij als laatste van het feestje vertrekt!
De introvert en de extravert samen op stap
In zijn ‘Two Essays on Analytical Psychology’ beschrijft Jung een voorbeeld van twee jongemannen die op een stralende lentedag samen onderweg zijn. Ze 
komen aan bij een mooi kasteel, en beiden zouden het wel eens van binnen willen bekijken. Jung heeft de ervaring dat de introvert weliswaar de wens kan hebben tot iets, maar dat het veelal de extravert is die de eerste actie daartoe onderneemt.
De extravert stelt voor om naar binnen te gaan, maar de introvert ziet allerlei bezwaren en denkt dat ze er niet in mogen. De extravert verwacht dat het wel goed komt, dit komt ook doordat een extravert doorgaans minder problemen in de buitenwereld verwacht. Eenmaal binnen wacht een teleurstelling voor de extravert. Het kasteel is van buiten aanzienlijk mooier dan van binnen, wat jammer! Maar de introvert is helemaal gelukkig met een verzameling oude manuscripten, dat is nu juist zijn interessegebied! Van zijn oorspronkelijke terughoudendheid is niks meer over, hij is één en al levendigheid. Terwijl de extraverte vriend zich stierlijk verveelt en baalt dat hij op zo’n mooie dag in een saai kasteel zijn tijd staat te verdoen, hij wil zo snel mogelijk weg. Hij reageert bot op het enthousiasme van zijn introverte vriend en vindt zijn vriend op dit moment een enorme egoïst omdat hij hen beiden zo lang ophoudt.
Bijzonder hè. Zolang de twee vrienden samen onderweg waren was er nog sprake van een eenheid, tótdat ze bij het kasteel kwamen. De ervaring in het kasteel deed de beide types in contact komen met hun onbewuste. Wanneer de onbewuste compensatie toeslaat, verlies je elk sociaal gevoel.
De introvert die gegrepen werd door de manuscripten had geen oog meer voor het feit dat hij daar samen met een vriend was. De extravert die normaal zo aangepast weet te reageren kon nu niet langer sociaal doen, en werd ronduit vervelend voor de sfeer.
Niets is wat het lijkt
Het is niet zo eenvoudig als het lijkt. Elke beoordeling van een mens op basis van uiterlijk gedrag houdt een risico in, net als elk overzicht van kenmerken het gevaar inhoudt dat je op een verkeerd been gezet wordt. Een introvert kan wel degelijk welbespraakt zijn, brainstormen, en leren door dingen te dóen, terwijl een extravert best problemen kan hebben in contacten, liever schrijft dan praat, of diepgaande gesprekken voert. Genoemde trekken hangen samen met het totale karakter en de opgedane ervaringen van de betrokkene en zijn geen exclusieve kenmerken van de instellingstypen.
Wanneer je weer iemand ziet die wat stiller is, stel je dan nog steeds de vraag of hij het wel naar zijn zin heeft? Wellicht niet…
(Bron: Jungs psychologische typen in de praktijk / Karen M. Hamaker-Zondag)
